Onderzoek naar de aanwezigheid van hoogbegaafdheid

Een onderzoek naar de aanwezig-heid van hoogbegaafdheid bij je kind bestaat uit verschillende delen:

• Intelligentieonderzoek (IQ-test)
• Onderzoek van het creatieve denken
• Onderzoek naar overexcitabilities en prikkelgevoeligheid
• Afhankelijk van leeftijd en vraagstelling eventueel onderzoek naar motivatie en faalangst

Een onderzoek hoogbegaafdheid duurt voor het kind zelf zo'n drie uur.

Een intelligentietest maakt duidelijk wat het huidige niveau van je kind is en wat zijn sterke en zwakke kanten zijn.  Er wordt gebruik gemaakt van de WISC-V-NL, de meestgebruikte intelligentietest in Nederland, of de RAKIT-2, de speciaal voor Nederlandse basisscholieren ontwikkelde intelligentietest. De tests zijn voor kinderen leuk om te doen. Vragen en antwoorden worden afgewisseld met doe-opdrachten zoals het maken van puzzels en het naleggen van patronen. Door de opzet van de tests hebben kinderen altijd het idee het goed te doen.

Ook wordt gekeken naar de mogelijkheid tot creatief denken, een van de kenmerken van hoogbegaafde kinderen. Verder kijken we naar de eventuele aanwezigheid van overexcitabilities, waardoor een kind bijvoorbeeld erg beweeglijk, fantasierijk, opmerkzaam of emotioneel intens is. Ook de sensorische prikkelgevoeligheid wordt meegenomen. 

Naast of los van het onderzoek naar hoogbegaafdheid, kan (bij basisscholieren) eventueel worden gekozen voor een didactisch onderzoek. Dit school-vaardigheidsonderzoek maakt duidelijk hoe je kind ervoor staat wat betreft lezen, spellen en rekenen. Is je kind bijvoorbeeld aan het onderpresteren, of ligt hij al jaren voor op zijn klasgenoten? Door dit onderzoek ziet men precies wat dit kind op school nodig heeft en hoe men bij zijn ontwikkeling kan aansluiten.

Voorafgaand aan een onderzoek vindt altijd een intakegesprek plaats. Na afronding van het onderzoek volgt een rapportagegesprek en krijg je een verslag mee naar huis, met daarin adviezen voor school en thuis. Ook kan er een afspraak worden gemaakt voor psycho-educatie.

Zie voor meer algemene informatie over het verloop van een onderzoek de knop 'Onderzoek'. Klik voor een overzicht van de verschillende mogelijkheden op de knop 'Tarieven'.

Wat heb je aan een onderzoek naar hoogbegaafdheid bij je kind?

Je wilt dat je kind gelukkig is, graag naar school gaat en vrienden heeft, maar merkt dat je kind niet lekker in zijn vel zit. Je ziet dat hij heel slim is en vraagt je af of er misschien sprake is van  hoogbegaafdheid. Pluspunt kan je hier zekerheid over bieden. En of je kind nu hoogbegaafd blijkt te zijn of niet: je gaat naar huis met tips om in de opvoeding en het onderwijs goed bij hem aan te sluiten, zodat hij het weer naar zijn zin krijgt en hij zijn potentieel kan waarmaken.

Wat is hoogbegaafdheid?

In Nederland wordt veelal de theorie van Renzulli gebruikt, waarbij wordt uitgegaan van de volgende formule:

IQ > 130 + bovengemiddeld creatief denken + doorzettingsvermogen = hoogbegaafd

Ter vergelijking: een gemiddeld IQ (intelligentie quotiënt) ligt rond de 100. Slechts 2,5% van de bevolking heeft een IQ van 130 of hoger. Een kind dat hoogbegaafd is, wijkt in cognitief opzicht dus evenveel af van gemiddelde leerlingen als een kind dat verstandelijk beperkt is. Het kind moet zich dus voortdurend aanpassen aan het niveau van zijn klasgenoten.

Professor Mönks heeft het model van Renzulli uitgebreid door er de drie belangrijkste sociale omgevingen van het kind aan toe te voegen: de school, ontwikkelingsgelijken en het gezin. Dit omdat een intelligent kind niet tot bijzondere prestaties kan komen (en dus niet kan tonen dat het hoogbegaafd is) als de omgeving hiertoe geen kansen biedt.

Professor Mönks en zijn promovenda Kieboom hebben het volgende lijstje met kenmerken van hoogbegaafde kinderen opgesteld:

•Grote nieuwsgierigheid en leergierigheid

•Veel energie

•Zich met meerdere taken tegelijk bezig kunnen houden

•Buitengewoon goed geheugen

•Breed scala van interesses

•Bijzonder gevoel voor humor

•Hoge mate van empathie en betrokkenheid

•Denken in veel gevallen al op buitengewoon jonge leeftijd (bijvoorbeeld drie jaar oud) na over de zin van het leven

•Een snelle taalontwikkeling die al opvalt op jonge leeftijd (al in de kleuter-school bijvoorbeeld).

•Wiskundig inzicht dat al op jonge leeftijd merkbaar is (al in de kleuterschool of het basisonderwijs).

•Een sterk concentratievermogen.

•Interesse in complexe onderwerpen op vroege leeftijd

•Perfectionisme en het (kunnen) stellen van hoge verwachtingen aan zichzelf. Dat betekent niet dat hoogbegaafden perfecte leerlingen zijn, wel dat zij hoge verwachtingen (kunnen) stellen aan prestaties die zij zelf belangrijk vinden.

•Een kritische ingesteldheid tegenover volwassenen (leraren inbegrepen). Vaak zijn hoogbegaafde kinderen niet in staat om die kritiek op een goede manier te verpakken en over te brengen, waardoor het 'brutaal' over kan komen.

Natuurlijk hebben niet alle hoogbegaafde kinderen ál deze kenmerken. Andersom betekent het ook niet dat als een kind deze kenmerken heeft, hij dus hoogbegaafd is. Overigens betekent de hoogbegaafdheid niet dat deze kinderen op school altijd goede prestaties behalen. Soms kunnen deze kinderen juist enorm onderpresteren. Ook kunnen flinke gedragsproblemen ontstaan als een kind niet in zijn intelligentie erkend wordt.

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak ook bijzondere gevoeligheden: bijvoorbeeld voor licht, voor geluid, voor prikkende etiketjes in kleding, voor eigen en andermans emoties en voor fantasie.

Praktijkvoorbeeld

Melissa is 8 jaar en zit in groep 6. Ze is een jonge leerling en heeft een kleuterklas overgeslagen. Melissa wordt door haar leerkracht omschreven als een nors meisje, dat een beetje buiten de groep valt. Haar prestaties zijn goed, maar ze heeft het totaal niet naar haar zin op school. Melissa's ouders denken dat hun dochter behoorlijk intelligent is en willen graag dat zij het weer leuk gaat krijgen op school. Ze besluiten haar te laten testen bij Pluspunt.

Uit het onderzoek blijkt dat Melissa een IQ van 144 heeft en ongeveer een half jaar vooruit is met het schoolwerk. Na overleg met de school blijkt verrijkings-werk niet tot de mogelijkheden te behoren, maar men is wel bereid Melissa een klas te laten overslaan. Na de zomervakantie gaat ze naar groep 8.

De eerste schooldag ontvangt Pluspunt meteen een mailtje van haar moeder: 'ze kwam terug met een big smile op haar gezicht, nu maar hopen dat het zo doorgaat!' En dat gebeurt ook. Melissa vindt haar motivatie terug én vindt aansluiting bij de leerlingen die twee jaar ouder zijn dan zij. Inmiddels doet ze het prima op het gymnasium.